آسوشیتدپرس روز دوشنبه نهم مرداد گزارش داد که تشدید اختلافات عربستان و کویت با ایران بر سر یک میدان گازی در حوزه خلیج فارس به نخستین چالش جدی بر سر آشتی عملی تهران و ریاض تبدیل شده است.

عربستان و کویت به‌طور مشترک مدعی مالکیت میدان گازی «آرش»، که آن‌ها آن را «الدره» می‌خوانند، هستند؛ درحالی‌که ایران نیز تأکید دارد دارای حقوقی در این میدان گازی است که در شمال بوشهر و سواحل شرقی عربستان و کویت قرار گرفته است.

مذاکرات چهار ماه پیش طرف‌ها برای تعیین مرز استفاده از این حوزهٔ گازی در دریا ناکام مانده بود.

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، روز دوشنبه اظهارات جواد اوجی، وزیر نفت دولت ابراهیم رئیسی، را تکرار کرد که در آغاز هفته گفته بود ایران هیچ‌گونه تضییع حق خود در ارتباط با میدان آرش را «تحمل نخواهد کرد».

آقای کنعانی در نشست خبری روز نهم مرداد افزود که تهران برای گفت‌وگو با طرف کویتی ابراز آمادگی کرده اما اگر علاقه‌ای به بهره‌برداری متقابل از این حوزه وجود نداشته باشد، «جمهوری اسلامی ایران طبیعتاً اکتشاف و بهره‌برداری از منابع را در دستور کار خود دارد».

با این حال، سخنگوی وزارت خارجه و وزیر نفت ایران در مورد راهکارهای عملی که برای «تأمین حقوق و منافع» در این میدان در اختیار دارند، توضیحی ندادند.

وزیر نفت کویت هفته گذشته به بخش عربی شبکه بریتانیایی اسکای‌نیوز گفته بود که کشورش منتظر توافق تعیین مرزهای دریایی با ایران نخواهد ماند و حفاری و استخراج گاز از حوزه «الدره» را کلید خواهد زد.

دولت ریاض ضمن حمایت از موضع کویت و تأکید بر این‌که عربستان و کویت مالکان انحصاری «الدره» هستند، از تهران نیز خواسته به میز مذاکرات بازگردد.

عربستان و ایران درحالی‌که طی سال‌ها همدیگر را به‌خصوص در موضوع یمن به بی‌ثبات کردن منطقه متهم می‌کردند، در آغاز بهار امسال، پس از هفت سال قطع رابطه، برای احیای مناسبات خود اقدام کردند.

هیئت‌هایی از وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران و عربستان در ماه‌های گذشته برای بازگشایی سفارت‌خانه‌های خود به پایتخت کشور مقابل سفر کردند و دو کشور سفیران تازه خود را نیز انتخاب کرده‌اند. با این حال، محمود عنایتی، سفیر منتخب تهران برای اعزام به ریاض تأیید کرده که هنوز سفارت عربستان در تهران عملاً بازگشایی نشده است.

آسوشیتدپرس همچنین یادآوری کرده که با وجود آتش‌بس ۱۵ ماهه در جنگ داخلی یمن، ایران و عربستان کماکان از طرف‌های رقیب در یمن حمایت می‌کنند.

اما عربستان در دورهٔ کنونی با آمریکا نیز بر سر عادی‌سازی احتمالی رابطه با اسرائیل وارد مذاکره شده، درحالی‌که جمهوری اسلامی ایران کماکان اسرائیل را «غدهٔ سرطانی» می‌بیند با این شعار که باید از نقشه دنیا پاک شود.

جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، هفتهٔ گذشته تأیید کرد که دولت او مذاکره با عربستان برای عادی‌سازی رابطه با اسرائیل را دنبال کرده است.

سخنگوی وزارت خارجه تهران هم نهم مرداد در واکنش به احتمال تحول در رابطهٔ عربستان با اسرائیل گفت «هر گامی در راستای عادی‌سازی رابطه با رژیم متجاوز، تنها آزادی عمل بیشتری به آن حکومت غاصب برای ارتکاب جنایت علیه ملت فلسطین می‌دهد».

به‌نوشتهٔ آسوشیتدپرس، معلوم نیست که مناقشهٔ شش دهه‌ای ایران و امیرنشین‌ها بر سر میدان گازی، فراتر از اظهارات لفظی مقامات کشورهای طرف نزاع، تشدید خواهد شد یا نه. با این حال، به‌‌گزارش این خبرگزاری آمریکایی، تنش در خلیج فارس همچنان در سطحی بالا قرار دارد به‌گونه‌ای که آمریکا به تازگی نیروهای خود را در واکنش به اقدامات ایران مانند توقیف کشتی‌های خارجی افزایش داده است.

ایران توافق عربستان و کویت در فروردین سال ۱۴۰۱ را در زمینهٔ تولید روزانه یک میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی و ۸۴ هزار بشکه میعانات «غیرقانونی» خوانده بود. عربستان خود از سال‌های گذشته کار تولید نفت و گاز از دو میدان مشترک دیگر مورد مناقشه با ایران را بدون اعتنا به مطالبات تهران آغاز کرده است.

عربستان، کویت و سایر امیرنشین‌های خلیج فارس که ایران برسر میدان‌های گازی و نفتی با آن‌ها در نزاع است، برای توسعه و بهره‌برداری از این حوزه‌ها با شرکت‌های پرآوازه نفتی و گازی غربی همکاری دارند، درحالی‌که این شرکت‌ها پای خود را از هرگونه همکاری و معامله با ایران، به‌دلیل نگرانی از مجازات‌های سنگین مالی در ارتباط با تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، بیرون کشیده‌اند.

الکس وطن‌خواه، مدیر «برنامه ایران» در اندیشکدهٔ خاورمیانه در واشینگتن به آسوشیتدپرس گفته است که بروز درگیری نظامی بر سر میدان گازی مورد مناقشه «بسیار بعید» است، اما رقابت بر سر توسعهٔ منابع در منطقه این ظرفیت را دارد که تنش‌زدایی در منطقه را تضعیف کند.

منابع: خبرگزاری آسوشیتدپرس، کویت‌تایمز، شبکه الجزیره، رادیوفردا؛ ف.ر./ ر.ش