_ روزشمار ایرانی معنادار _ رخدادهای مهم ایران و جهان _

بیست و دوم خردادماه در تاریخ معاصر ایران به خاطر پیروزی ایرانیان بر دسیسه‌ی روسیه‌ی بلشویکی و بازپس‌گیری آذربایجان از قوای روس اهمیت دارد. در این روز به سال ۱۳۲۵ ارتش ایران به رهبری تیمسار رزم‌آرا برای بازپس‌گیری آذربایجان به حالت آماده‌باش در آمد. جالب آن‌‌که این روز سالگرد الغای کاپیتولاسیون به دست مستوفی‌الممالک (سال ۱۳۰۵) هم بود و در همین روز بود که وزارت دادگستری تأسیس شد و کلنگ تأسیس راه‌آهن ایران هم به زمین زده شد. باز این تقارن هم جالب است که نیروهای گسیل‌شده از سوی دولت مرکزی تهران هنگام نجات آذربایجان از چنگال بلشویک‌ها ادای دینی هم می‌کردند. چون در همین بیست و دوم خرداد سال ۱۲۸۷ بود که سه روز پس از به توپ بسته شدن مجلس به امر محمدعلی‌شاه و چیرگی استبداد صغیر، که پشتیبان آن هم روس‌ها بودند، مردم تبریز به یاری مشروطه‌خواهان آمدند و سیصد تفنگچی برای فتح تهران و استقرار مجدد مشروطه بسیج کردند که رهبرشان کربلائی حسین آقا فشنگچی مدیر روزنامه‌ی تبریز بود. واکنش مردم تبریز شاید از آن رو بود که رفتار روس‌ها با ایرانیان را از نزدیک دیده بودند. چرا که چند سال پیش (باز در ۲۲ خرداد) به سال ۱۲۸۲ بود که روسیه‌ی تزاری برای ریشه‌کن کردن فرهنگ مردم قفقاز و ایرانی‌زدایی از این منطقه ادعای کنترل امور دینی این منطقه را کرد و اموال کلیسای ارامنه را مصادره کرد، اما در همین روز با شورش و مقاومت شدید ارمنی‌ها روبرو شد. ناگفته نماند که در این بین در سه شنبه ۲۲ خرداد ۱۲۹۰ هم مورگان شوستر لایحه‌ی اصلاح سیستم مالیاتی ایران را به مجلس تقدیم کرد.
در سطح جهانی این روز پیوندی با نامگذاری شهرهای تازه دارد. در ۹۲۹ خورشیدی شهر هلسینکی در فنلاند به دست گوستاو اول شاه سوئد تأسیس شد. درباره‌ی کشورها هم چنین الگویی را می‌بینیم. چون در ۱۲۷۷ ژنرال امیلیو آگینالدو استقلال فیلیپین از اسپانیا را اعلام کرد، اما مردم این قلمرو پذیرفتند که اسم این کشور با وام‌گیری از نام فیلیپ شاه اسپانیا فیلیپین نامیده شود. این روز در ضمن روز روسیه هم نامیده می‌شود. چون در ۱۳۶۹ به دنبال فروپاشی حزب کمونیست شوروی پارلمان روسیه حاکمیت خود بر کشور را اعلام کرد. درست یک سال بعد در همین روز (۱۳۷۰) روس‌ها اولین انتخابات دموکراتیک خود را برگزار کردند و بوریس یلتسین در آن به ریاست جمهوری رسید. با این همه چندان به دموکراسی پایبند نبودند، چون نزدیک به دو دهه بعد، وقتی در ۲۲ خرداد سال ۱۳۸۸ نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران اعلام شد و اعتراض‌هایی مردمی بدان صورت گرفت، روس‌ها طوری جانبداری کردند که یوم‌التوپ را در خاطرها زنده می‌کرد!
این روز با چند رخداد پراکنده‌ی دیگر نیز قرین است. در سال ۱۱۲۷ خورشیدی دانمارکی‌ها برای نخستین بار نقش صلیب نُردیک را برای پرچم خود برگزیدند و بعدتر همه‌ی کشورهای اسکاندیناوی از این الگو پیروی کردند.

پژوهش و نگارش: دکتر شروین وکیلی
ویرایش و پردازش: بهنوش عافیت‌طلب
خوانش و تدوین: فرهاد آقابابایی

#دان
#Done
#Sherwin_Vakili
#شروین_وکیلی
#رام
#Ram
#خرداد

منبع