یک سال پس از اعتراض‌های سراسری پس از جان‌باختن مهسا (ژینا) امینی در بازگاه گشت ارشاد شکل گرفت، خروج گروه‌های گوناگون مردم از ایران ت گرفته . هرچند آمار دقیقی از خروج‌های بی‌بازگشت در یک سال گذشته وجود ن، اما هم گزارش‌های عمومی، هم برخی اسناد محرمانه و هم روایت مردم در شب‌های اجتماعی از شکل‌گیری «موج گستردهٔ مهاجرت» و همچنین «افزایش ید میل مهاجرت» حکایت .
در یک نامهٔ «خیلی محرمانه» وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی تاریخ ۲۵ آبان ۱۴۰۱، ذکر ه «حدود ۳۳ درصد از جامعهٔ ایرانی برای ن وضعیت تر زندگی تمایل دارند از ایران بروند».
در نامه گروه هکری «قیام تا سرنگونی»، نزدیک سازمان مجاهدین خلق، آن را منتشر ه، همچنین آمده براساس یک نظرسنجی محرمانه، «مردان جوان دارای تحصیلات عالیه و توانمند مالی و همچنین ساکن در شهرهای بزرگ بیشترین تمایل را مهاجرت دارند».
رادیوفردا طور مستقل نمی‌تواند صحت اطلاعات اسناد درزه را تأیید کند، اما در یک سند دیگر نامهٔ «محرمانهٔ» ۴ اردیشت ۱۴۰۲ مرکز بررسی‌های راتژیک ری‌جمهوری خطاب احمد وحیدی، وزیر کشور، ،نیز «موج گستردهٔ میل مهاجرت» تأیید ه .
در نامه حتی چنین هار داده ه «حجم بالای میل مهاجرت ویژه در قشر جوان و تحصیلهٔ مذهبی و حزب‌اللهی زنگ خطری نشان از کاهش تأثیرات مباحث ایدئولوژیک در کنترل انگیزه‌های مهاجرت و بی‌تفاوتی کشور ».
ارزیابی‌ها و برآوردها جز مهاجرتِ نخبگان و دانشجویان یا کادر درمان هر سال، روال یک قانون نانوشته، دلیل فشارهای اقتصادی و نابرابری‌های اجتماعی، از کشور کوچ می‌کنند.
در شب اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) کاربری نوشته : «حتی در بحبوحهٔ جنگ هم موج درخو را ندیده م، هر کسی، تأکید می‌کنم هر کسی با هر شغلی هر میزان درآمدی خصوصاً کسی بچه ، رفتن فکر می‌کند.»
کاربر دیگری می‌نویسد: «از سال گذشته چند پست کلیدی مدیریتی در شرکتی در آن کار می‌کنم، دلیل مهاجرت خالی ه .»
شتاب در مهاجرت اگر تا پیش از در شرکت‌های خصوصی دلیل ن امنیت شغلی یا دستمزدهای پایین و تأمین اجتماعی نامطمئن بیشتر از مشاغل دولتی ، حالا تمایل خروج از ایران ادارات دولتی هم سرایت ه ؛ کارمندان ادارات دولتی گاهی جای عفا مرخصی‌های بلندمدت بدون حقوق تن می‌دهند تا فقط از ایران بروند؛ کجا؟ هر جایی شرایط اجتماعی و اقتصادی آن از ایران تر با.
راه‌حل اجباری؛ مهاجرت
در یک دهه گذشته در پی هر ناآرامی بزرگ اجتماعی یا اقتصادی مثل موج‌های ید تورمی و یا اعتراض‌هایی ریشهٔ آن فشارهای معیشتی ه، تصمیم یا اقدام مهاجرت افزایش یافته .
موضوع خصوص بعد از حوادث پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ سو ت گرفته . اوایل دهه ۹۰ ناامیدی نسبت آینده، محدودیت‌های اجتماعی و بی‌ثباتی اقتصادی عواملی ه در پی آن گروهی با سودای زندگی تر از ایران رفتند. هرچند بنا ادعای حکومت در دورهٔ قرارداد برجام برای مدت کوتاهی مهاجرت معکوس ایران صورت گرفته، با حال پس از سرکوب اعتراضات آبان ۱۳۹۸ تا امروز میزان خروج سرمایه و نیروی انسانی از ایران ت گرفته .
بیشترین درخو مهاجرت، بنا روایت شرکت‌های خدمات مهاجرتی، از شهریور سال گذشته و پس از سرکوب اعتراض‌های سراسری «زن زندگی آزادی» ثبت ه ؛ موضوعی حتی رسانه‌های وابسته حکومت هم آن را تأیید می‌کنند.
روزنامهٔ «جوان»، وابسته سپاه پاسداران، آذرماه سال گذشته نقل از رصدخانهٔ مهاجرت ایران گزارش داد میزان مهاجران ایرانیان در سال ۲۰۲۲ حدود دو میلیون و ۸۰۰ هزار نفر ه نزدیک ۳.۳ درصد از کل جمعیت ایران را شامل می‌شود. روزنامه همچنین نقل از قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان نوشت سالانه ۳۷ درصد از رت‌های برتر کنکور و المپیادها از کشور مهاجرت می‌کنند.
رصدخانهٔ مهاجرت ایران زیر نظر پژوهشکده سیگذاری دانشگاه صنعتی شریف و با همکاری معاونت علمی و فناوری نهاد ری‌جمهوری تأسیس ه، در گزارشی اخیراً منتشر ه می‌نویسد: «در میان ایرانیان خارج از کشور در سال ۱۴۰۱ تنها ۱۴ درصد افراد تصمیم قطعی برای بازگشت کشور دارند. ۶۲ درصد هیچ عنوان قصد بازگشت کشور ندارند و ۲۴ درصد نیز تصمیم مشخصی در خصوص ندارند. همچنین بیش از ۹۰ درصد آن‌ها وعده‌های حاکمیت در خصوص فاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور باور نه‌اند.»
حسین سالار آملی، رئیس اندیشکدهٔ چرخهٔ نوآوری و عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر، جمعیت مهاجران از ایران را در کمترین حالت حدود هشت درصد و در حالت حداکثری حدود ۱۰ درصد جمعیت کشور برآورد ه از متوسط جهانی بالاتر . هرچند او تأکید می‌کند نگرانی اصلی در افراد برجستهٔ علمی، ورزشی و اقتصادی مهاجرت کنند، با حال گزارش‌های دیگر نشان می‌دهد موج مهاجرت از یک سال گذشته رانندگان هم ه .
بنا گفتهٔ احمدرضا عامری، رئیس اتحادیه شرکت‌های مسافربری، «امروز با افرادی تحصیل‌ه و حتی خلبان مواجه هستیم دنبال دریافت گواهینامهٔ رانندگی پایه یک هستند تا بتوانند مهاجرت کنند.»
حسرتی نام نخبگان
وقتی قیمت دلار از کانال ۵۰ هزار تومانی عبور می، گروهی از کاربران شب‌های اجتماعی طنز را بازنشر می‌دادند «زینب» گفت هرکس دوست ن جمع کند و برود، کاهش حرف او گوش ه یم. اشارهٔ کاربران اظهارات زینب ابوطالبی، مجری برنامهٔ شب افق صدا و سیمای جمهوری اسلامی، در یک برنامهٔ تلویزیونی گفته : «هر کس اعتقاد ن، جمع کند و از ایران برود.»
در بستر طنز تلخ، بنا روایت روزنامهٔ فرهیختگان ارگان رسمی دانشگاه آزاد اسلامی ، مهاجرت شش هزار و ۵۰۰ نفر از پزشکان و متخصصان فقط در سال ۱۴۰۱ صورت گرفته .
علاوه بر پزشکان، مهاجرت کادر درمان هم طی یک سال گذشته مسئله‌ساز ه . محمد میرزابیگی، رئیس سازمان نظام پرستاری ایران، دربارهٔ مهاجرت پرستاران خبرگزاری ایلنا گفته «روزانه پنچ تا شش پرستار و ماهانه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ پرستار از کشور مهاجرت می‌کنند».
خبرگزاری ایسنا آبان سال گذشته و در اوج اعتراض‌های خیابانی مردم علیه حکومت در گزارشی نوشت «ظرف یک سال گذشته ۱۶۰ متخصص قلب مهاجرت ه‌اند. در همین مدت ۳۰ هزار نفر از اعضای کادر درمان از دانشکده‌های علوم پزشکی درخو good standing یا «برگهٔ ننِ سوءپیشینه» ه‌اند مقصدشان عمان ه . همچنین ظرف چهار سال گذشته ۱۶ هزار پزشک عمومی از کشور مهاجرت ه‌اند.»
آمار جدا از مهاجرت نخبگانی گفتهٔ رام صلواتی، مدیر رصدخانهٔ مهاجرت ایران، بیش از دو برابر ر ه. گفتهٔ صلواتی، ۵۰ درصد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان در ایران تصمیم مهاجرت دارند، طوری تراز مهاجرت دانشجویان از ۱۷هزار نفر تراز ۶۶ هزار نفر ه .
دربارهٔ زمینه‌های شکل‌گیری موج مهاجرت، سعید معیدفر، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران، در گفت‌وگو با وب‌سایت جماران می‌گوید: «موج مهاجرت وقتی اتفاق می‌افتد بحران عمیق اقتصادی در زمینهٔ تولید، اشتغال، تورم و مسائل دیگر با بحران‌های دیگر هم‌زمان شود. یعنی مثلاً فرد یا افراد ه باشند جا نظام سیاسی آن‌ها کفایت لازم را برای فائق آمدن بر یک بحران اقتصادی ن و یا احساس کند در نظام تصمیم‌گیری کشور جای شایسته‌سالاری از خویشاوندسالاری و ره بردن از کسانی فاقد صلاحیت‌های مدیریتی هستند فاده شود.»
میلیاردها دلار زیان
مهاجرت قیمت ن؛ هر شخصی فراخور دارایی خود وقتی بار سفر می‌بندد، هم سرمایهٔ خود را می‌برد و هم دانش و تخصص خود را. هیچ آمار دقیقی وجود ن فقدان خروج متخصصان را دلار یا تومان ارزیابی کند رفتن آن‌ها چقدر زیان وارد ه . حتی آمار دقیقی وجود ن نشان بدهد خروج سرمایهٔ کسانی برای همیشه از ایران رفته‌اند، دقیقاً چقدر .
همهٔ آمارها تقریبی ، مثل آن‌چه مصطفی هاشمی‌طبا، از مدیران سابق جمهوری اسلامی، در گفت‌وگو با روزنامه شرق گفته سالانه ۲۸ میلیارد دلار سرمایه از ایران خارج می‌شود.
آخرین گزارش‌ها از خروج سرمایه بنا روایت بانک مرکزی مربوط ۹ ماه اول سال ۱۴۰۱ خورشیدی از خروج بیش از ۱۰ میلیارد دلار سرمایه خبر می‌دهد. البته بانک مرکزی دو سال پیش هم دربررسی از عمل ۱۶ سال گذشتهٔ خروج سرمایه از ایران اعلام ه در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۹ حدود ۱۷۰ میلیارد و ۶۱۷ میلیون دلار سرمایه از ایران خارج ه .
بخشی از خروج سرمایه و مهاجرت با خرید ملک در کشورهای همسایه اتفاق افتاده . براساس آمارهای جهانی تنها در فاصلهٔ سال‌های ۲۰۱۵ تا آوریل ۲۰۲۳ میزان ۱۰.۴ میلیارد دلار سرمایه از ایران خارج و بازار مسکن ترکیه انتقال یافته .
دنبال هر موج اعتراضی یا تید بی‌ثباتی اقتصادی در ایران، گروهی از ایرانیان بار سفر می‌بندند، برای رفتن مقصدی بازگشت ن. در سفر بی‌بازگشت نه تنها خروج سرمایه اتفاق می‌افتد، بل اندوخته‌هایی از تخصص و تجر کوچ می‌کنند نمی‌توان برای از دست رفتن آن‌ها حتی قیمتی تعیین ؛ اندوخته‌هایی برای پرن جای آن‌ها خالی آن‌ها گاهی میلیاردها دلار هزینه- فرصت نیاز و گاهی اصلاً جبران‌پذیر نیست.
دیدگاهتان را بنویسید