توی این قسمت از مجموعه HSS Media تصمیم گرفتیم که ریشه اسم ایران رو بررسی کنیم و ببینیم سر و کله اسم ایران از کجا پیدا شده

#فارسی #ایران #اسم_ایران #آریایی #شاهنامه #فریدون #رضا_شاه

 این روزا بعضا شنیده میشه که ایران یه اسم جعلیه و قدمت طولانی ای نداره و ۱۰۰ سال نیست که اسم این کشور تبدیل به ایران شده 
امروز میخوایم با هم بررسی کنیم که آیا این ادعا درسته یا نه؟ 
کشوری که ما توش زندگی میکنیم مثل خیلی از کشور ها توی سطح جهان چند تا اسم داره ولی مشهور ترینشون اسم persiaست .
ریشه این اسم بر میگرده به منطقه ای که امپراطوری هخامنشی از اونجا شروع به گسترش کرد و اون منطقه به خاطر وجود قبیله‌ی پارس ، به سرزمین پارس معروف بوده 

بعد از گسترش امپراطوری هخامنشی تحت فرمان کوروش کبیر ، یونانی ها توی نوشته هاشون  این امپراطوری قدرتمند تازه تاسیس رو با نام امپراطوری پارس  یا سرزمین پارس که به یونانی میشه پِرسیا(پرشیا نیست) یاد کردن . از اونجایی که همه اروپایی ها غیر از یونانی ها اونموقع وحشی هایی بودن که خیلیاشون هنوز حتی زندگی روستایی هم نداشتن ، چند صد سال بعد که کمی متمدن شدن ، همین اسم رو از یونانی ها یاد گرفتن و اسم پرسیا وارد سایر زبان های اروپایی هم شد مثلا توی انگلیسی شد persia توی فرانسوی Perse(پِغس) توی اسپانیولی هم پرسیا
حتی توی عربی هم علاوه بر ایران ، اسم بلاد فارس یا مملکت فارس هم رایج بوده که باز هم اشاره به اسم پارس داره.
از همون دوران تا پایان امپراطوری افشار ،توی متون غربی تمام امپراطوری هایی که خودشون رو ایرانی میدونستن رو امپراطوری پارس یا همون Persian Empire معرفی کردن و این وضعیت تا زمانی که رضا شاه به حکومت رسید ادامه داشت .
خب پس سر و کله اسم ایران از کجا پیدا شده؟
ریشه‌ی اسم ایران رو از ۲ جهت میشه بررسی کرد ، یکی از لحاظ تاریخی و یکی هم از لحاظ استوره شناسی
از لحاظ تاریخی همونطور که توی ویدیوی ایرانی ها از کجا آمدن گفتیم ، آریایی ها که به صورت عشایر توی مناطق جنوبی سیبری زندگی میکردن ، بعد از یک مهاجرت طولانی برای پیدا کردن مراتع گرمسیر تر و آباد تر ، راهی مناطق جنوبی شدن و بعد از ساکن شدن توی فلات ایران، سرزمینی که ساکنش شده بودن رو آریانام خشثَرَ(khšthara) یا اَئیریانام خَشثَرَ نامیدن که خشثَرَ ریشه‌ی واژه‌ی شَهره که به معنیه پادشاهی و سرزمین بوده  که بعد ها در زبان پهلوی تبدیل به واژه شهر شده و آریانام یا اَئیریه هم به معنای ایر ها (ire مثل اول ایرلند) یا آریایی ها بوده که  که کل واژه روی هم معنی شهر آریایی ها یا پادشاهی آریایی ها یا سرزمین ایر ها معنی میده  
که توی فارسی میانه تبدیل شده به ایران شهر تغییر شکل پیدا کرد ،جالبه بدونین که اسم کشور ایرلند هم به همین معنیه و در واقع ایران و ایرلند هر دو به معنی سرزمین ایر هاست و اشاره به ریشه‌ی آریایی ایرلندی ها داره.

 طبق اسنادی که از دوره‌ی ساسانی به دست اومده و همینطور طبق کتاب اَوِستا ، ایرانی ها وطن اصلی خودشون رو “ایران ویج” میدونستن که به معنای سرچشمه و محل گسترش آریایی ها بوده و ریشه‌ی آریایی ها به اون منطقه برمیگرده که البته تاریخ دان ها و باستان شناس ها هنوز نتونستن محل ایران ویج رو پیدا کنن .

طبق کتیبه های دوره ساسانی و اشکانی ، شاهان ایران خودشون رو شاهنشاه ایران معرفی میکردن برای مثال ، شاپور یکم ساسانی بعد از شکست دادن سپاه روم و اسیر کردن والریَن (valerian) ، امپراطور روم ، دستور ساخت یادبودی از این پیروزی قاطع و بزرگ توی نقش رستم استان فارس رو داد ، و ۳ کتیبه به زبان های پهلوی اشکانی ،فارسی پهلوی یا همون مهلوی ساسانی و یونانی نوشته شد و محتوای هر ۳ تا کتیبه یکسانه . توی این کتیبه ها ، شاپور خودش رو شاهنشاه ایران و اَنیران و خدایگان ایرانشهر معرفی 

میکنه که نشون میده اسم ایران از دوران بسیار کهن رواج داشته و اسم تازه ای نیست .

گفتیم که یه دید اسطوره شناسی هم برای اسم ایران توی باور های ایرانی وجود داره .

توی افسانه های ایرانی بعد از اینکه آفَریدون یا همون فریدون ضحاک رو شکست میده و پادشاه میشه با دختران جمشید یعنی اَرنواز و شهناز ازدواج میکنه که از شهناز صاحب ۲ پسر به نام سَلم و تور میشه و از اَنواز هم صاحب یک پسر به نام ایرج یا اَئیریه میشه ، که ایرج کوچکترین پسر بین پسر های فریدونه.

بعد از اینکه پسر های فریدون بالغ شدن ، فریدون اقدام به پیدا کردن همسر برای اونها میکنه و همراه پسرانش برای دیدن شاه یمن راهی یمن میشه .

خب تا حالا فهمیدیم که اسم ایران از کجا اومده و ریشه چند هزار ساله هر دو اسم پرشیا و ایران رو با هم فهمیدیم ولی نقش رضا شاه این وسط چیبوده؟

سایر نام ها ، توی مکاتبات بین المللی از اسم ایران استفاده بشه و طی نامه هایی از کشور های مهم دنیا خواست تا از اسم ایران استفاده کنن. چند تا دلیل برای اینکار وجود داشت دلیل اول این بود که پرشیا فقط بخشی از سرزمین ایران رو تشکیل میده (جنوب ایران) و شامل همه اقوام ایرانی نمیشه و اتحاد بین اقوام ایران رو محکم تر میکنه ، دلیل دومم این بود که ایران نسبت به پرشیا نام کهن تریه و قدمتی بیشتر از ۵۳۰۰ ساله داره